"Kardeşim burası kısa film forumu ne alaka klavye" demeyin. Belki aramızda müzik yapanlar ve piyano/klavyeye başlayanlar olur diye daha önce yazmış olduğum yazıyı buraya da asıyorum. Ayrıca müzik dışında ses tasarımı için de işinize yarayabilirler. Meraklısı varsa bir göz atsın 🙂 Synthesizerlar hakkında (programlama vs. ) talep olursa bir kaç makaleyle ayrı bir konu açarım.
Öncelikle klavye tiplerini inceleyelim.
Workstation (iş istasyonu): Klavye üstünden kayıt yapabildiğiniz, sekans (sequence) yazabildiğiniz, onu bir kayıt programı olarak kullanabildiğiniz ve bu özelliklere sahip klavyelerin genel geçer adıdır. Roland Fantom, Korg Triton, Yamaha Motif serisi, Kurzweil K ve PC serileri gibi klavyeler bu tarz klavyelerdir.
Arranger Klavye: Hazır ritmlere sahip, hatta kendi ritimlerinizi yazabildiğiniz ve bunları canlı performans için kolay bir arayüzde sunan klavyelerdir. Korg PA serisi, Roland Discover ve G serileri, Yamaha MO serileri bunlara örnektir. Genelde hazır ritmleri sayesinde, yerel müzik orkestralarının en çok tercih ettiği klavyelerdir. (Bkz. Piyanist Şantör)
Stage Piano: Sahne için tanışabilir piyanoların genel adıdır. Genelde tuşlu çalgılar sesleri barındırır ve erişimleri kolaydır. 88 tuş ve çekiç mekanizmalı tuşeye sahiplerdir. Bazı modeller üstlerinde ritm kitleri de barındırır. Roland RD serisi, Yamaha S/CP serisi, Kurzweil SP, Nord Stage/Piano serileri bunlara örnektir.
Clonewheel: Hammond B3 (örnek: Jon Lord'un Deep Purple tonu) ) vb orgları modelleyen klavyelerin genel adıdır. Korg CX serisi, Roland VK serisi, Nord Electro serisi bunlara örnektir.
Synthesizer (sentezleyici) : Belli temel dalga formlarını birleştirerek yeni sesler oluşturmanızı sağlayan aletlerdir. Yapı olarak ikiye ayrılır.
Analog Synthesizer: Çoğunlukla eksiltmeli (subtractive) sentezleme yapan ve analog devreler ile sinyal üreten sentezleyicilerdir. Osilatörleri ya voltaj yoluyla (VCO) ya da sayısal olarak kontrol edilebilir (DCO).
Moog Minimoog, Oberheim Matrix 12, Alesis Andromeda, Yamaha CS 80 gibi synthler VCO'lara sahiptir.
Prophet '08, Roland Juno 60 - 106, Oberheim Matrix 6 gibi synthler DCO'lara sahiptir.
Dijital Synthesizer: Genelde DSP (Sinyal işlemci) lerden oluşan ve algoritmalarla ses oluşturan sentezleyicilere denir. Analog synthleri taklit etmeye çalışanlara "Virtual Analog" denir. Bunlar yine de dijital kategoride sınıflandırılır.
Yamaha DX 7, dijital sentezleyicilere bir örnektir.
Nord Lead, Access Virus, Roland JP 8000 gibi aletler "Virtual Analog" lara örnektir. Ama onlar da dijital olarak sınıflandırılır.
Virtual Analog ya da dijital tabir edilen sentezleyiciler, birden fazla sentezleme tekniği içerebilir. Sinyal işlemcilerin gücüyle alakalı olarak değişik sentezleme teknikleri bir arada kullanılabilir.
Klavyelerin özelliklerinde bulunan terimleri kısaca açıklama çalışayım.
Splitting: Klavyeyi bir kaç ses için ayrı ayrı bölümlendirmeye denir.
Layering: Bir kaç sesi aynı anda katmanlayarak kullanmaya denir. Piyano + String, Piyano + Pad gibi ikilemeler bunlara örnektir. Tabi ikiden fazla katmanlama da mümkündür.
Arpeggiator: Özellikle elektronik müzikte sıklıkla kullanılan; bir tuşla belli bir nota arpeji tetiklemeye yarayan fonksiyondur.
Sequencer: Bir kaydı hali hazırda çalmaya yarayan ve bir kaç partisyonu aynı anda veya ardarda çalmanızı sağlayan programdır. Workstation ve arranger klavyelerde bulunur.
Aftertouch: Tuşa verdiğiniz baskıyla ek bir fonksiyonu (filtre, ek ses, modülasyon vb.) tetiklemenizi sağlar. Genelde synthesizerlarda bulunur. Monophonic (tek) ve Polyphonic (çok) olarak ikiye ayrılır.
Portamento: Bir sesin diğer sese geçerken kesintisiz olarak (legato) kaymasına denir. Ünlü "THX" müziğinde kullanılan fonksiyon budur.
ADSR: Attack, Decay, Sustain, Release. Synthesizerlardaki bir sesin başlangıç, düşüş, devamlılık ve bitişini temsil eder.
Düşük bütçeler için nasıl klavye alınmalı?
Eğer her türlü sesi barındıran klavyeler aranıyorsa, Workstation tabir edilen klavyeler genelde ilk seçilen klavyelerdir. Birden fazla tarzla tek bir klavyede iş görmek için genelde bunlar seçilir.
Yamaha S03, MM6
Korg TR
Roland Juno D, Di
gibi klavyeler yeni alınabilecek giriş seviyesi workstation klavyelerdir. Herhangi bir seste süper bir kalite olmaz ama geniş bir tonalitede işinizi görmesi mümkündür.
Belli müzik tarzlarında en çok kullanılan klavyeler?
Klasik Rock ve Progressive Rock tabir edilen türlerde Hammond, Vox, Farfisa gibi orgların yanı sıra analog sentezleyiciler kullanılmıştır. Günümüzde analog sentezleyicilerin bakımı tamiri vb sorunları söz konusu olduğundan, aynı seslere Virtual Analog tabir edilen sentezleyicilerle yaklaşmak mümkündür. Dolayısıyla bu tarzlar için bir clonewheel/sahne piyanosu ve sentezleyici odaklı ekipman alımı yapılması daha sağlıklı olur.
90 lar ve sonrasında yapılan Rock müziklerde Workstation klavyeler, katmanlama ve ses bölme işlemlerinin yanı sıra ufak tefek synthesizer motorları içermeye başlamasından dolayı daha çok tercih edildi.
Kurzweil K2xxx serisi, Jordan Rudess'la birlikte daha çok ismi anılan bir workstation serisi olmuştur. Tabi zamanla bu seri yenilendi. Yeni seri PC3 ile bu seslere ulaşmak da mümkün. Kendi içinde bir Virtual Analog sentezleyici de barındırıyor.
Planet X'in klavyecisi Derek Sherinian, Korg'un yeni çıkardığı M3 serisini ve yanına modül olarak eklenebilen Korg Radias sentezleyicisini kullanıyor. Böylece hem workstation özelliklerini hem de sentezleyici özelliklerini bir arada kullanarak, tek bir klavye yüzeyinde işini görebiliyor.
Metal müzik türlerinde çift gitarlı kurulumların daha sık oluşundan dolayı Korg Triton serisi büyük ilgi görmektedir. Özellikle tiz frekans ağırlıklı ses yapısı sayesinde çift gitarın yanında sesini daha rahat duyurması önemli artılarındandır. Örnek olarak Nightwish ve Evergrey'in klavyeciler verilebilir.
Pop müzikte akustik enstrümanların gerçekçi duyurulması önemli olduğundan Roland Fantom ve Yamaha Motif serisi revaçtadır. Klavyecilerin genelde yaylı ve üflemeli partisyonlarını çalması gerekebildiği için, bu tip klavye alımlarına giderler.
Elektronik müzikte ise sentezleyiciler duruma hakimdir. Hatta sırf bu tarzla uğraşanlar, farklı sentezleyici karakterleri aradıklarından birden fazla sentezleyici kullanarak müziklerini yaparlar.
Akustik/Elektro piyano ağırlıklı müziklerle uğraşanlar, genel olarak sahne piyanolarını tercih ederler. Kimi sahne piyanolarında ek olarak clonewheel özellikleri bulunabilir. (Bkz. Nord Stage serisi, Roland VR 7xx serisi)
Dolayısıyla yapacağınız tarzı belirledikten sonra yapacağınız mantıklı alımlar, sizi daha uzun süre götürecek ve al sat süreci sonunda yaşadığınız değer kayıplarının önüne geçecektir.
"ÖZET GEÇ LAN" diyenlere
Rob Powers'dan geliyor. 😀
Mino yine yazmışsın 🙂 Az kişi anlayabilse de hehe
Bendeki klavye Q dizilim Logitech Wave kablosuz synthler fln yok:D
Eline sağlık iyi kaynaklar oluyor.
Özet geçiyorum
Rob yıkmış ya:D
*our AC-130 in the air
Bulunsun yine burada bu. Şevklendirir.
Klavyeci yok zaten fazla. Belki birilerinin başlamasına vesile olur. 
Adam sonunda öyle bir dönüp bakıyor ki, aynen şöyle bir mana çıkardım.
'Akıllı olun'
Aynı ben şerefsiz.
mino bende yazınla geri dönüş yaptım şöyle bi piyasaya, şimdi 49 tuş bi midi alıcam sanırım. East west in plug inleri bir harikaymış amma geri kalmışım 🙂
VSTi konuları içinde birşeyler yazarsan süper olur, bu arada Transparan a devam etmiyorsun dimi?
rob ile tek ortak noktamız m-audio O2. gerçi aletin rob'un setinde omza konan kuş modunda bir yeri olsa da insanin kendisinden bir parça bulabilmesi güzel diye de sıvar kaçarım.
cehalet mutluluktur
mino bende yazınla geri dönüş yaptım şöyle bi piyasaya, şimdi 49 tuş bi midi alıcam sanırım. East west in plug inleri bir harikaymış amma geri kalmışım 🙂
VSTi konuları içinde birşeyler yazarsan süper olur, bu arada Transparan a devam etmiyorsun dimi?
Nası görmedim aylardır bu mesajı hayret...
Transparan'a ara ara yardım ediyorum (konserlerde klavye gerekirse, tv programı vs olursa). Ama daimi elemanları değilim.
Synthesizer'a (juno d) midi klavye bağladığım zaman arpeggio özelliğini kullanamıyorum ama Juno D'nin kendi klavyesiyle oluyor. Deneme imkanı olan varsa yardımcı olabilir mi?
Faydalı bir başlık hocam eline sağlık. Benim merak ettiğim senin deyiminle arranger kısmına giren benim bildiğim düğünlerde kullanılan PA serisiyle filmlere ve bestelere altyapı müzik yapmaya müsait midir mesela germek istiyoruz izleyiciyi veya dram vericez PA lar yapabilir mi böyle ritimler ?
PA serisiyle filmlere ve bestelere altyapı müzik yapmaya müsait midir mesela germek istiyoruz izleyiciyi veya dram vericez PA lar yapabilir mi böyle ritimler ?
Aklındaki ton nedir bilemeyiz, en güzeli youtube'dan birkaç demo videosuna bakıp karar vermem. Yanı sıra, kendi içinde farklı farklı modelleri olsa da büyük ihtimalle hepsi midi klavye olarak da iş görüyordur. Canlı performans gerekmediği için de uygun vsti'yi bularak istediğin ritmi yaparsın.
Aha konu devam etmiş. Vay arkadaş çok olmuş gelmeyeli...
Yeni nesil ses kütüphanelerinde (Kontakt, Play vb.) ses kalitesi daha yüksek ama aranjör klavyelerle bunları MIDI yazıp göndermeniz mümkün. O bakımdan cihazın kitapçığıyla haşır neşir olmanız gerekecek. Biraz kastırır ama uğraştığınıza değer.
Aranjör klavyeler ritm programlatıyor, ama tabi istediğiniz ritmi hazır bankalarda bulamazsınız kendiniz girmeniz gerekebilir. Komalar konusunda seribaşı aranjörler iş görür, hatta bazıları bu komaları MIDI olarak da gönderiyor yeni cihazlarda (Tyros, PA3x vb.)
MIDI kanallarını doğru ayarladığını varsayarsak bazı cihazlar harici MIDI senkronu (midi clock) göndermezsen, kendi klavyesinden arpej, sekans vb. çalıştırmayabiliyor. Cihaz menüsünden bu ayarlara ulaşman lazım.
Virtual gerçekçi anlamına gelmiyor muydu?
Digital synthesizerlarda bütün parametreleri hakim olmak gerekiyor. Yoksa istediğimiz sesi elde etmeniz için uzun menü yolculukları gerekiyor ve bu çok yorucu oluyor. Efektler de aynı şekilde menü menü gezdiriyor. Bilindiği üzere tüm dijital synthlerde ses programlama zor iş (parametreleri çok iyi bilmeyenler için yaygın bir sorun). Ama analog synthlerde öyle değil: İstediğin parametreyi şak diye çevirip kaydedebiliyorsun.
Juno D'yi satmak üzereyim. Novation x station'a gözüme kestirdim. Şimdi Dijital synth olan Juno D'yi satıp Novation almam mantıklı olur mu?
Mino arkadaşım şu novationlardan da biraz bahsedebilir misin? Pek yaygın değil ve sanırım Türkiye'de iş yapmaz: Düğün vs.
Kendi derdinde takılanlar için, bütün sesleri synth sesiymiş yani orjinal enst. sesi yok 🙂 Tamam synth seslerini seviyoruz ama o kadar para verip piano, gitar seslerinden mahrum kalmak da olmaz. Yarı fiyata buldum bir tane x station ama konuya hakim bir arkadaşa da danışmak lazım. Hiç kaçırma dersen hemen harekete geçeceğim.
Roland SH 101'in fiyatına bir türlü anlam veremezdim (3000-3500 TL); şimdi anladım: VCO, VCA, VCF barındırması;
Yani sentezleme tekniği farklı.
Bu VCO, VCA, VCF motorları sesi daha mı gerçekçi yapıyor? Bunlar olmadan da OSC1-2-3'lerle canlı sesler elde edemez miyiz?
Onu bunu bırakın da geçenlerde Brüksel'de bir mağazada teşhir ürünü M-Audio Axiom 25 vardı ve 99 euro idi. Bir an alayım şunu dursun el altında dedim. Bende uyduruk bir 49 tuşlu Creative midi klavye var ve uzu süredir takmadım yeni bilgisayarıma. BU hem derli toplu hem efekt vb işlerine olur gibime geldi. Sonra yük etmeyeyim diye almadım ama hala aklımda. Orada bir arkadaş kaldı ve 1 aya gelecek. Acaba aldırsam mı diye düşünüyorum. Burada yenisi 900 TL ama model değişmiş. Axiom 25 kullanan veya bilen var mı?
Sinema hem bir hastalık hem de tedavisinin ortak adıdır.
Sorularınızı özel mesaj yerine forum üzerinden herkese açık sormanızı rica ediyorum.