Bende aşağıda genelde uzun metraj eleştir yazısı yazarken işe yarayacak notlar paylaşayım.

Eleştiri Yazma Kılavuzu

Eleştirinin Anlamı: Eleştiri, filmi izlemiş olduğu varsayılan bir okuyucuya yazılır. Bu sebepten, filmin hikâyesini anlatmaya gerek yoktur. Hikâyeyi ayrı bir kısımda (örneğin yazının başında) anlatılmamalı, hikayeye dair unsurlar yazının genel kurgusu içine yedirilmeli ve bu unsurlar mutlaka filme dair yapacağınız bir yorum ile ilişkilendirilmelidir.

Filmle ilgili dağınık düşünceler yerine, tek bir argüman üzerinden ilerleyen ve o mesele etrafında kurulan yazılar tercih edilir. Dergi olarak eleştiri anlayışımız, beğeni üzerinden ilerleyen yazılardan ziyade film okuması ya da analizi yapan yazılardır. Bir başka deyişle, filmin iyi ya da kötü olduğunu tartışan yazıları değil, filmin anlam dünyasını inceleyen yazıları tercih etmekteyiz. Altyazı’nın eleştiri yazılarında amaçlanan, okura film hakkında farklı bir bakış açısı kazandırmak, okurun filme farklı bir yerden bakmasını sağlamaktır. Bu yüzden yazının tek bir tema etrafında kurulmuş olması çok önemlidir.

Yazılar, sadece filmin içeriği ya da sadece biçimi üzerine olmamalı; içerikle biçimi iç içe ele almalı, içerikle biçim arasındaki ilişkiyi tartışmalıdır. Bu yüzden, örneğin, önce filmin sinematografisini ele alan, sonradan filmin içeriksel özelliklerine, hikayesine, ideolojik boyutlarına vs. değinen yazılar tercih edilmemektedir. Biçime ve içeriğe dair boyutlar, yazı içinde ayrı kısımlar olarak değil, yazı boyunca birbiriyle ilişkilendirilerek ele alınmalıdır.

Eleştiri Yazarken Dikkat Edilmesi Gerekenler:

1- Elestirinin amaci hicbir sekilde filmi tanitmak olmamali. Bu yuzden, yonetmen, oyuncular ve film hakkinda bilgi veren cumlelerden kacinilmalidir. Elestirinin amaci, filmin estetigini, anlatımını, soylemini ve icerige dair unsurlarini tartismak olmalidir. Film hakkinda tanitici bilgiler vermek isteniyorsa, bu bilgiler mutlaka film hakkinda yapilacak bir yorumla iliskilendirilmeli, tek basina bir bilgi aktarimi olarak kalmamalidir.

2- Filmin hikayesini anlatilmamali, okurun filmi gordugu farz edilmelidir.

3- Filme dair yapilan yorumlar mutlaka orneklerle desteklenmelidir. Mesela "filmde bircok klise var" diyorsaniz, bu kliselerin neler oldugunu, neden klise olduklarini, nasil bir sekilde ve ne amacla kullanildiklarini mutlaka aciklamalisiniz.

4- "Ben sevmedim", “O gun disarida yagmur vardi” vs. tarzi asiri kisisel ve okura filmle ilgili farkli bir aci sunmayan yargilardan uzak durulmaya calisilmalidir.

5- Filmin icerigi kadar gorsel anlatimiyla da ilgilenilmeye calisilmalidir.

6- "Her seye deginmeliyim" yaklasimiyla hareket edilmemeli, filmin bir ya da iki noktasina yogunlasilmali ve butunluklu-tematik bir sonuc cikarilmaya calisilmalidir.

7- Filmin iyi ya da kotu oldugu hakkinda bir fikir aktarmak zorunlu degildir. Yazinizi tamamen tematik acilimlar uzerine kurabilirsiniz. Filmi “iyi” ya da “kotu” olarak etiketleyen “yargic” zihniyetinden uzak durulmalidir.

8- Oyunculuk ve sinematografi hakkinda genelgecer yorumlar yapmaktan kacinilmalidir. “Su iyi oynuyor, bu kotu”, “sahane bir gorsellik” gibisinden cumlelere mumkunse yer verilmemelidir. Verilecekse de bu yorumun alti doldurulmaya calisilmalidir. Oyunculuk ya da sinematografi hakkindaki yorumlar, filmin diger anlatimsal ogeleri ile iliskilendirilmelidir.

9- En onemlisi, yazi bir butunlugu olacak sekilde kurgulanmaya calisilmalidir.

Film eleştirisi nasıl yazılır?
Sinema Eleştirmeni Atilla Dorsay
http://www.uzmantv.com/film-elestirisi-nasil-yazilir " onclick="window.open(this.href);return false;

Sinema eleştirmeni bir filmde hangi özelliklere dikkat eder?
Sinema Eleştirmeni Atilla Dorsay
http://www.uzmantv.com/sinema-elestirmeni-bir-filmde-hangi-ozelliklere-dikkat-eder " onclick="window.open(this.href);return false;

Bu konuya ilişkin olarak kısa film çekenlere odaklı iki sorum var:

1)Kısa film çekecek arkadaşlar için bir kontrol / denetleme listesi /checklist hazırlasaydınız içinde neler olurdu?

2) Kısa film izlerken eleştirenlerin/izleyenlerin dikkat edecekleri noktaların listesi ?

(Dolayısıyla kısa film/belgeseli çekenler filmi bitirdikten sonra bile izlerken bu film daha iyi nasıl yapılabilirleri gözden geçirip düzeltmeleri yapabilsinlar ?)

Bir kere önce şunu söyleyeyim, Atilla Dorsay'ı zerre sevmem, sözlediği ya da yazdığı çok az şeyin gerçek, doğru, haklı, değerli olduğunu düşünüyorum.

Sorduğunuz sorulara net cevaplar vermek çok güç. Denetleme listesi ya da izlerken dikkat edilecekler konularında verilebilecek muhtemel cevaplar, uzun metraja tutturulacak bakıştan çok da fazla farklılık sunmaz. Ki bana göre zaten "kısa film, uzun film" ayırımları sadece kullanılmış film miktarını belirten birşeydir. Arada hiçbir şekilde yaklaşım, değerlendirme, bakış, tutuş, fırlatış, okşayış, yaralayış, kızartış, soslayış, yalvarış, sıçrayış, zıplayış, hadi bakiim kışkış vs. farkı yoktur, olmamalıdır. Fİlm filmdir, kısası uzunu yoktur. BU nedenle "kısaya ayrı muamele" fikrine kesinlikle karşı olduğumdan, konuya az çok hakim olsam da bunlara cevap vermek istemiyorum. KIsa film dinamiği diye birşey vardır belki ama bu, kısaya uzundan ayrı muamele yapılmasını haklı çıkarmaz. Her film, gerektiği kadar sürer. Fİlme uzun ya da kısa sıfatını uygun gören asla yazan/yönetmen değildir.

Kubrick Otomatik Portakalı, Gökbakarlar Recep İvedik'i, Welles Yurttaş Kane'i, bir grup salak Blair Cadısını hangi yaklaşımla çektiyse ya da Atilla Dorsay "sinema tarihinin en iyi filmi Dövüş Kulübüdür" derken naısl bir hissiyattaysa ben kalkıp çektiğim kısa filmi aynı hisisyatle çekebilirim ve "sinema tarihinin en iyi filmi Somalili bir öğrencinin çektiği şu şu kısa film" diyebilirim. Bir filmin salonlarda gösterime girmemiş olması bir sinema eseri olmadığını göstermez, izlediğimiz filmi incelerken tutturacağımız bakış, onun nerede gösterildiğinden bağımsız olmalıdır.