vakti olanlar için bir alıntı

Oscar Tarihi
Beyaz Perdenin Oscar Düşü
Barış Kuran

Ve her yıl olduğu gibi Oscar Törenleri 2003’de de birçok eleştiriye maruz kalarak yine “en iyi”ler seçimini yapacak ve tüm negatif eleştirilere rağmen ödül alacak filmler için yıllar sonra bile en iyi giysi olacak. Oscarlar üzerine yayımlanacak olan bu “7.Sanat - Sinema” bölümümüzün ilk araştırma dosyası önümüzdeki aylarda bu yıl gerçekleştirilecek olan 75.Oscar Ödül Adaylarını ve ödül alan filmleri inceleyecek. Hemen küçük bir hatırlatma adayların 11 Şubat’ta açıklanmasından sonra 23 Mart’ta Hollywood’da ödüller sahiplerini bulacak.

Peki nedir 1928’den beri süre gelen oscar heyecanı ? Academy Of Motion Picture Arts and Sciences beyaz perde’nin nabzı olarak görülen (aynı zamanda ABD dışı sinemanın da ilerlemesini engelleyerek sıradan bir tekelciliğe dönmesine neden olduğuna inandığım) Hollywood’da 1927 yılında kurulmuş. Günümüzde çok farklı yaşam standartlarında 6000’e yakın üyesi olan akademi, 75 senedir birçok kategoride verdiği ödüllere 1939’dan sonra Oscar adını vermiş. Bu tarihten önce ödüllere “Akademi heykeli”, “Altın Ödül” ve “Başarı Ödülü” ismi verildiği görülüyor. Heykelciğin şekli 75 senedir neredeyse hiç değişmemiş. Kuruluşunun hemen ardından 1929 yılında da ilk Akademi Ödülleri vizyona 1928'de girmiş olan sahiplerini bulmuş. Hemen konu üzerindeyken 1929 yılında düzenlenen ilk törene sadece 250 kişi katılmış. Verilen bu ilk ödülleri alan filmler şunlar; (-kim bilir nasıl filmlerdi-)

En İyi Film: Wings
En İyi Erkek Oyuncu: Emil Jannings
En İyi Kadın Oyuncu: Janet Gaynor
En İyi Yönetmen: Lewis Milestone ve Frank Borzage (demek ki eskiden 2 ayrı kişiye ödül de veriliyormuş)
En İyi Sanat Yönetmeni: William Cameron Menzies
En İyi Görüntü Yönetmeni : Charles Rosher, Karl Struss
En İyi Senaryo: Benjamin Glazer - Ben Hecht - Joseph Farnham

Bu arada gördüğümüz gibi, bugün sahiplerini arayan En İyi Yardımcı Kadın ve Erkek Oyuncu ödülleri 1937’den; En İyi Kostüm Tasarımı Ödülü 1949’dan, En İyi Uzun Metrajlı Belgesel Ödülü 1944’den; En İyi Kısa Metrajlı Belgesel Ödülü 1942’den; En İyi Kurgu Ödülü 1935’den; En İyi Yabancı Film Ödülü 1948’den; En İyi Makyaj Ödülü 1982’den; En İyi Film Müziği ve Şarkısı Ödülleri 1935’den; En İyi Kısa Animasyon Filmi ve En İyi Kısa Metrajlı Film Ödülleri 1933’den; En İyi Ses Ödülü 1931’den; En İyi Ses Kurgusu Ödülü 1971’den; En İyi Görsel Efekt Ödülü 1964’den itibaren verilmeye başlanmış. En İyi Senaryo Ödülü de 1952’den sonra En İyi Uyarlama ve En İyi Orjinal Senaryo olarak ikiye ayrılmış. En İyi Uzun Metrajlı Animasyon Filmi Ödülü’de herhalde artık bir zorunluluk olmuş ki ilk defa geçtiğimiz sene sahibiyle buluştu.
1929’de sadece 7 Oscar ile başlayan yolculuk bugün 13 ayrı kategori de 24 ödül olarak sahiplerini bekliyor.

Geçtiğimiz sene Whoopi Goldberg ‘ün sunuculuğunu yaptığı 74.Akademi Ödülleri’ne aday olan ve kazananlar kimlerdi hatırlayalım. Bu filmler 2001 yılında gösterime girmiş ve ödülleri 2002 yılında verilmişti. Hatırlatmalıyım ki bazı filmler türkçe isimlerini bilmediğimden ötürü orjinal isimleriyle yeraldı.

En İyi Film

A Beautiful Mind / Akıl Oyunları
Gosford Park / Gosford Parkı
In The Bedroom / Yatak Odasında
Lord Of The Rings / Yüzüklerin Efendisi
Moulin Rouge / Kırmızı Değirmen

En İyi Yönetmen

Ron Howard - "A Beautiful Mind / Akıl Oyunları"
Ridley Scott - "Black Hawk Down / Kara Şahin Düştü"
Robert Altman - "Gosford Park / Gosford Parkı"
Peter Jackson - "The Lord Of The Rings / Yüzüklerin Efendisi"
David Lynch - "Mulholland Drive / Mulholland Çıkmazı"

En İyi Erkek Oyuncu

Russell Crowe - "A Beautiful Mind / Akıl Oyunları"
Sean Penn - "I Am Sam / Benim Adım Sam"
Will Smith - "Ali"
Denzel Washington - "Training Day / İlk Gün"
Tom Wilkinson - "In The Bedroom / Yatak Odasında"

En İyi Kadın Oyuncu

Halle Berry - "Monster's Ball / Kesişen Yollar"
Judi Dench - "Iris"
Nicole Kidman - "Moulin Rouge / Kırmızı Değirmen"
Sissy Spacek - "In The Bedroom / Yatak Odasında"
Renée Zellweger - "Bridget Jones's Diary / Bridget Jones'in Günlüğü"

En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu

Jim Broadbent - "Iris"
Ethan Hawke - "Training Day / İlk Gün"
Ben Kingsley - "Sexy Beast / Seksi Hayvan"
Ian Mckellen - "The Lord Of The Rings"
Jon Voight - "Ali"

En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu

Jennifer Connelly - "A Beautiful Mind"
Helen Mirren - "Gosford Park"
Maggie Smith - "Gosford Park"
Marisa Tomei - "In The Bedroom"
Kate Winslet - "Iris"

En İyi Yabancı Film

Amelie
Elling
Lagaan
No Man's Land / Tarafsız Bölge
Son Of The Bride

En İyi Orjinal Senaryo

Guillaume Laurant, Jean-Pierre Jeunet - "Amelie"
Julian Fellowes - "Gosford Park"
Christopher Nolan - "Memento"
Milo Addica, Will Rokos - "Monster's Ball"
Wes Anderson, Owen Wilson - "The Royal Tenenbaums"

En İyi Uyarlama Senaryo

Akiva Goldsman - "A Beautiful Mind"
Daniel Clowes, Terry Zwigoff - "Ghost World"
Rob Festinger, Todd Field - "In The Bedroom"
Fran Walsh, Philippa Boyens, Peter Jackson - "The Lord Of The Rings"
Ted Elliott, Terry Rossio, Joe Stillman, Roger S.H. Schulman - "Shrek"

En İyi Görüntü Yönetmeni

Amelie
Black Hawk Down
The Lord Of The Rings
The Man Who Wasn't There
Moulin Rouge

En İyi Ses

Amelie
Black Hawk Down / Kara Şahin Düştü
The Lord Of The Rings
Moulin Rouge
Pearl Harbor

En İyi Kurgu

A Beautiful Mind
Black Hawk Down / Kara Şahin Düştü
The Lord Of The Rings
Memento
Moulin Rouge

En İyi Sanat Yönetmeni

Amelie
Gosford Park
Harry Potter
The Lord Of The Rings
Moulin Rouge / Kırmızı Değirmen

En İyi Kostüm Tasarımı

The Affair Of The Nackle
Gosford Park
Harry Potter
The Lord Of The Rings
Moulin Rouge / Kırmızı Değirmen

En İyi Orijinal Müzik

John Williams - "Artificial Intelligence"
James Horner - "A Beautiful Mind"
John Williams - "Harry Potter"
Howard Shore - "The Lord Of The Rings"
Randy Newman - "Monster Inc."

En İyi Orijinal Şarkı

"Until", Sting - "Kate&Leopold"
"May It Be", Enya, Nicky Ryan ve Roma Ryan - "The Lord Of The Rings"
"If I Didn't Have You", Randy Newman- "Monster Inc."
"There You'll Be", Diane Warren - "Pearl Harbor"
"Vanilla Sky," Paul Mccartney - "Vanilla Sky,"

En İyi Görüntü Efekti

Artificial Intelligence
The Lord Of The Rings / Yüzüklerin Efendisi
Pearl Harbor

En İyi Ses Kurgusu

Monster Inc.
Pearl Harbor

En İyi Makyaj

A Beautiful Mind
The Lord Of The Rings / Yüzüklerin Efendisi
Moulin Rouge

En İyi Animasyon Filmi

Jimmy Neutron: Boy Genius
Monsters, Inc.
Shrek

En İyi Kısa Animasyon Filmi

Fifty Percent Grey
For The Birds
Give Up Yer Aul Sins
Strange Invaders
Stubble Trouble

En İyi Uzun Metrajlı Belgesel

Children Underground
Lalee's Kin: The Legacy Of Cotton
Murder On A Sunday Morning
Promises
War Photographer

En İyi Kısa Metrajlı Belgesel

Artisits And Orphans: A True Drama
Sing!
Thoth

En İyi Kısa Metrajlı Film

The Accountant
Copy Shop
Gregor's Greatest Invention
A Man Thing (Meska Sprawa)
Speed For Thespians

Böylece 74. Oscar Gecesi “A Beautiful Mind / Akıl Oyunları” filminin en önemliler olarak kabul edilen ödüllerden 4'ünü alması ile son bulmuştu. Helle Berry ve Denzel Washington gibi iki siyahi aktörün aynı anda “En İyi” ödüllerini almaları zaten günlerce konuşuldu. Tüm bunların dışında The Dark City ve Requiem For A Dream filmlerinin akıllara zarar aktiristi Jennifer Connelly’nin bu filmlere göre çok daha düşük performans sergilediği "Beautiful Mind" ile yardımcı kadın oyuncu oscarını alması benim aklımda soru işaretleri oluşturmakla birlikte bi’yandan da “en azından oscar’ı aldı” diyebilmenin sevincini yarattı. Hoş zaten Connelly Altın Küre’nin de içinde bulunduğu birçok ödülü zaten almıştı. Bir başka taraftan birçok ödüle aday gösterilmiş olan “Gosford Park” filmi acaba farklı bir kadro ile çekilseydi daha çok ödül alabilir miydi diye düşünmeden edemiyorum. Ve bence 2001 yılının en iyi filmlerinden olan Amelie ve Memento filmlerinin Oscar Gecesinden ödülsüz olarak ayrılması benim kırgınlığımdı. Ve tabii ki David Lynch’in son yapıtı Mullholland Çıkmazı’nın iki başrol oyuncusundan biri olan Naomi Watts sergilediği müthiş performansla –izleyenler bilir- en azından aday olmalıydı görüşündeyim.

Şimdi de 1990’dan bu yana tüm kategorilerdeki “kazananlar”a bakalım. Filmlerin başında yer alan yıllar filmlerin gösterime girdiği yıllardır.

1990’dan İtibaren Oscar’cık’ Almış Filmler
(Filmin gösterime girdiği yıl – ödülü kazanan isim, ödülü kazandığı performans;)

En İyi Film

2000 – Gladyator
1999 – Amerikan Güzeli
1998 – Aşık Shakespeare
1997 – Titanik
1996 – İngiliz Hasta
1995 – Cesur Yürek
1994 – Forrest Gump
1993 – Schindler’in Listesi
1992 – Affedilmeyen
1991 – Kuzuların Sessizliği
1990 – Kurtlarla Dans

En İyi Yönetmen

2000 - Steven Soderbergh, Trafik
1999 - Sam Mendes, Amerikan Güzeli
1998 - Steven Spielberg, Er Ryan'ı Kurtarmak
1997 - James Cameron, Titanik
1996 - Anthony Minghella, İngiliz Hasta
1995 - Mel Gibson, Cesur Yürek
1994 - Robert Zemeckis, Forrest Gump
1993 - Steven Spielberg, Schindler'in Listesi
1992 - Clint Eastwood, Affedilmeyen
1991 - Jonathan Demme, Kuzuların Sessizliği
1990 - Kevin Costner, Kurtlarla Dans

En İyi Erkek Oyuncu

2000 - Russell Crowe, Gladyatör
1999 - Kevin Spacey, Amerikan Güzeli
1998 - Roberto Benigni, Hayat Güzeldir
1997 - Jack Nicholson, Benden Bu Kadar
1996 - Geoffrey Rush, Shine
1995 - Nicolas Cage, Leaving Las Vegas
1994 - Tom Hanks, Forrest Gump
1993 - Tom Hanks, Philadelphia
1992 - Al Pacino, Kadın Kokusu
1991 - Anthony Hopkins, Kuzuların Sessizliği
1990 - Jeremy Irons, Reversal Of Fortune

En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu

2000 - Benicio Del Toro, Trafik
1999 - Michael Caine, The Cider House Rules
1998 - James Coburn, Affliction
1997 - Robin Williams, Can Dostum
1996 - Cuba Gooding, Jr. , Jerry Maguire
1995 - Kevin Spacey, Olağan Şüpheliler
1994 - Martin Landau, Ed Wood
1993 - Tommy Lee Jones, Kaçak
1992 - Gene Hackman, Affedilmeyen
1991 - Jack Palance, City Slickers
1990 - Joe Pesci, Sıkı Dostlar

En İyi Kadın Oyuncu

2000 - Julia Roberts, Tatlı Bela
1999 - Hilary Swank, Erkekler Ağlamaz
1998 - Gwyneth Paltrow, Aşık Shakespeare
1997 - Helen Hunt, Benden Bu Kadar
1996 - Frances McDormand, Fargo
1995 - Susan Sarandon, Ölüm Yolu
1994 - Jessica Lange, Mavi Gökyüzü
1993 - Holly Hunter, Piyano
1992 - Emma Thompson, Howards End
1991 - Jodie Foster, Kuzuların Sessizliği
1990 - Kathy Bates, Gizem

En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu

2000 - Marcia Gay-Harden, Pollack
1999 - Angelina Jolie, Girl Interrupted
1998 - Judi Dench, Aşık Shakespeare
1997 - Kim Basinger, Los Angeles Sırları
1996 - Juliette Binoche, İngiliz Hasta
1995 - Mira Sorvino, Mighty Aphrodite
1994 - Dianne Wiest, Bullets Over Broadway
1993 - Anna Paquin, Piyano
1992 - Marisa Tomei, Kuzenim Vinny
1991 - Mercedes Ruehl, Balıkçı Kral
1990 - Whoopi Goldberg, Hayalet

En İyi Orjinal Senaryo

2000 - Cameron Crowe, Almost Famous
1999 - Alan Ball, Amerikan Güzeli
1998 - Marc Norman, Tom Stoppard, Aşık Shakespeare
1997 - Ben Affleck, Matt Damon, Can Dostum
1996 - Ethan Coen, Joel Coen, Fargo
1995 - Christopher McQuarrie, Olağan Şüpheliler
1994 - Quentin Tarantino, Roger Avary, Ucuz Roman
1993 - Jane Campion, Piyano
1992 - Neil Jordan, The Crying Game
1991 - Callie Khouri, Thelma & Louise
1990 - Bruce Joel Rubin, Hayalet

En İyi Uyarlama Senaryo

2000 - Stephen Gaghan, Trafik
1999 - John Irving, The Cider House Rules
1998 - Bill Condon, Gods and Monsters
1997 - Brian Helgeland ve Curtis Hanson, Los Angeles Sırları
1996 - Billy Bob Thornton, Sling Blade
1995 - Emma Thompson, Sense and Sensibility
1994 - Eric Roth, Forrest Gump
1993 - Steven Zaillian, Schindlerin Listesi
1992 - Ruth Prawer Jhabvala, Howards End
1991 - Ted Tally, Kuzuların Sessizliği
1990 - Michael Blake, Kurtlarla Dans

En İyi Görsel Efekt

2000, Gladyatör
1999, Matrix
1998, Aşkın Gücü
1997, Titanik
1996, Kurtuluş Günü
1995, Babe
1994, Forrest Gump
1993, Jurassic Park
1992, Death Becomes Her
1991, Terminator 2
1990, Total Recall

En İyi Müzik

2000, Kaplan ve Ejderha
1999, Kızıl Keman
1998, Hayat Güzeldir ve Aşık Shakespeare
1997, Titanik ve The Full Monty
1996, İngiliz Hasta ve Emma
1995, Postacı ve Pokahontas
1994, Aslan Kral
1993, Schindlerin Listesi
1992, Alaaddin
1991, Güzel ve Çirkin
1990, Kurtlarla Dans

En İyi Şarkı

2000 - Bob Dylan "Things Have Changed", Wonder Boys
1999 - Phil Collins "You'll Be In My Heart", Tarzan
1998 - Stephen Schwartz "When You Believe", The Prince Of Egypt
1997 - James Horner, Will Jennings "My Heart Will Go On", Titanik
1996 - Andrew Lloyd Webber, Tim Rice "You Must Love", Evita
1995 - Alan Menken, Stephen Schwartz "Colors Of The Wind", Pocahontas
1994 - Elton John, Tim Rice "Can You Feel The Love Tonight", Aslan Kral
1993 - Bruce Springsteen "Streets of Philadelphia", Philadelphia
1992 - Alan Menken, Tim Rice "A Whole New World", Alaaddin
1991 - Alan Menken, Howard Ashman "Beauty and the Beast", Beauty and the Beast
1990 - Stephen Sondheim "Sooner or Later", Dick Tracy

Yoğun bir veri bombardımanın ardından birkaç ilginç not hemen.

Oscar tarihinde en fazla ödül alan filmler sıralamasının başında ise 11 ödülle 1997 yapımı Titanik ve 1959 yapımı BenHur yer alıyor. Bunların dışında;
West Wide Story (1961) 10;
Gigi(1958), Son İmparator(1987), İngiliz Hasta(1996) 9;
Rüzgar Gibi Geçti(1939), From Here To Eternity(1953), On The Waterfront(1954), My Fair Lady(1964), Cabaret(1972), Gandhi(1982), Amadeus(1984) 8 oscar almış filmler.

En genç yaşta oscar sahibi olan isim ise Tatum O'Neil. 10 yaşında iken "Paper Moon"daki rolü ile En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu Ödülü'nü kazandı.

Jack Nickholson 11 defa oscar’a aday gösterildi.

En iyi film, en iyi yönetmen, en iyi aktör, en iyi aktirist ve en iyi senaryo ödüllerinin hepsini aynı anda kazanan sadece 3 film var. 1934'de Herşey bir gecede oldu, 1975'de Guguk Kuşu ve 1991'de Kuzuların Sessizliği...

Akademi tarihinde oscara en fazla aday gösterilen isim Walt Disney. Kısa metrajlı animasyon filmlerinde karşısına rakip çıkamaması sanırım, yine en çok oscar kazanan isim olmasının sebebi olsa gerek. Walt Disney 64 adaylığın 27’sinde altın heykelciğe kavuşmuş.

Akademi ödüllerini kazananların sadece %3’ü beyaz değil, 74 yıllık ödül trafiğinde sadece 11 siyahi sanatçı ödül alabildi. En iyi kadın ödülleri haricindeki ödüllerin %94’ü erkek adaylara gitmiş.

Oscar heykelciğinin yapısı geçtiğimiz senelerde birçok kadın toplum örgütü tarafından eleştirildi ve değiştirilmesi talep edildi. Heykelcik tabii ki değişmedi.

II.Dünya Savaşı sırasında heykelcikler altın yerine alçıdan yapılarak sahiplerine verilmiş. Savaş sonrası alçı heykeller altınlarıyla değiştirilmiş.

1991 yılında Xavier Koller’in yönettiği ve En İyi Yabancı Film Oscar’ı alan UMUDA YOLCULUK (Reise der Hoffnung) filminde Nur Sürer, Necmettin Çobanoğlu ve Emin Sivas adlı sinema oyuncularımız başrolleri paylaşmıştı. E bu da Oscar almış filmlerde geçen tek Türk isimleri. O filmin de alman yapımı olması ne yazık ki üzücü.

1928’de En İyi Film ödülünü alan film sessiz idi. Ve oscar alan ilk renkli film de Rüzgar Gibi Geçti’ydi.(1939)

Unutmadan söylemeliyiz ki, Amerikan ABC Televizyonu Oscar Törenini canlı olarak yayınlamak için akademiye her yıl yaklaşık 20 Milyon dolar ödüyor.

Akademinin yaptığı ayıplar da yok değil tabii ki. Bunlardan en önemlisi herhalde sinema tarihinin kült filmlerinden biri olan Yurttaş Kane’nin sadece 1 oscar alabilmiş olması. Tabii bu duruma o sırada medya patronlarından birinin filmdeki kahramanın kendi hayatını oynadığını düşünmesi ve cephe alması neden olarak gösterilebilir. Neyseki oscar fakiri olmasına rağmen Yurttaş Kane bugün hakettiği değerlere kavuşabilmiş durumda.

Bir başka örnekte usta yönetmen Alfred Hitchcock'un, Oscar ödüllerine 5 defa aday olmasına rağmen bu ödülü hiç kazanamamış olması. En İyi Film ve En İyi Yönetmen Ödüllerini kazanan isimlere baktığımız da gerilim filmlerinin Akademi üyeleri tarafından pek de beğenilmediğini görüyoruz. 1970’den sonra genel bir bakış açısıyla daha çok insani duyguların ağırlıklı olduğu gerçek temellere dayanan filmler Akademi tarafından ödüle layık görüldüğü ortaya çıkabilir. Son 10 yılın en iyi ödülü almış filmlerine baktığımızda zaten bunu açıkca görüyoruz.

Sonuçta sanat, farklı bakış açılarıyla görece seviyelerinde değer kazanmakta insan gözünde. Zevkler ve renkler durumu... Akademinin de bu seviyelerde dolaşması ve üstüne üstlük birçok eleştiriye de maruz kalma korkusu mutlaka ki kararların standart bir çizgi üzerinde ilerlemesine sebep olacağı ve cesur kararlar vermesini engelleyeceği ortadadır.

dusle.com