Merhaba. Geçen günlerde 2. defa bir film çekme deneyimine eriştim. Kurguda aldığım bazı notlar var, kafama takılanlar var... Bu sorunlara sizin nasıl çözümler bulduğunuzu öğrenmek istiyorum. Biraz madde madde gibi gideceğim umarım sizin için zor olmaz.
1. Ekip ve ekipman yetersizliğinden çoğu zaman ses ve görüntü estetiğine hakim olmak zor oluyor. Çekim esnasında sesi alan arkadaşıma güvenip kontrol etmemiştim fakat daha sonra kurguda seslerin çok yetersiz olduğunu anladım. Bunun için yönetmende de bir kulaklık olması gerekir mi? Eğer gerekiyorsa kablosuz kulaklığa mı ihtiyacımız var?
2. Çekim esnasında görüntü estetiğine hakim olabilmemiz ve filmin perdeye nasıl yansıyacağını görmemiz açısından bir ekrana ihtiyaç duyuyorum. Önceki çektiğim 2 filmde kameranın başında kameraman arkadaş olduğundan görüntüye ve ekrana yansıyan oyunculuklardan bi' haberdim. Sadece tiyatro seyircisi gibi dışarıdan izliyordum. Bu soruna çözüm bulmak için ucuz yollardan bir ekrana nasıl sahip olabilirim? Bilgisayara vs. yansıtmamız mümkün mü?
3. Sesi alırken yakın çekimlerdeki sesin düzeyi ve kalitesiyle genel plan çekimlerin kalitesi bir olmuyor. Bu da görüntüleri birleştirdiğimde seslerin orantısız çıkmasına neden oluyor. Siz bu sorunun önüne nasıl geçiyorsunuz?
4. Elinizdeki 5 sayfalık, açı-karşı açı diyalogları çok olan bir senaryonun çekim planını nasıl oluşturursunuz? Kaç saat veya kaç gün gideceğini nasıl hesaplarsınız? Ekibe ne kadar süre gideceğine yakın bir süre söylemek istiyorum. Genelde planladığımdan çok daha fazla çekiyorum.
5. Çekim yaparken genel plana kameranızı koyduktan sonra oyuncularınızdan tüm senaryoyu canlandırmalarını mı istiyorsunuz? Yoksa belli replikleri söyletip daha sonra yakın çekimlere mi geçiyorsunuz? Kameranın hangi replikte hangi açıda olacağını neye göre seçiyorsunuz ve bunu çekim planına yazarken nasıl planlıyorsunuz?
6. Çekim esnasında kameranızda üst ve alt şeritler için alan bırakıyor musunuz? Yoksa kurgu esnasında bir şekilde düzenlerim diye mi düşünüyorsunuz? Eğer boşluk bırakıyorsanız kameralarda bunun için bir özellik var mı?
7. Kurgu esnasında renklerle daha doğru bir şekilde oynamak için kayıt tipini ne olarak belirliyorsunuz? Renkleri pastel renklerinde seçip daha sonra kurgu programında renklendirmeleri kendileri yapıyorlar. Alttaki örnekteki gibi. 1 numaralı görüntü ham çekim. Diğerleri adım adım renklerin işlenişi.
8. Kurgu esnasında Premiere ve After Effects programları dışında hangilerini kullanıyorsunuz? Misal color editing için başka bir programa ihtiyaç duyuyor musunuz? Da Vinci gibi. Veya sesleri temizlemek için?
9. Çekimlerde olan devamlılık hataları için close-up çekimler vs. alıyor musunuz? Bazen aralara bunları koyduğumuzda işimize yarayabiliyor.
10. En büyük sorunum ise şu: Bir karakter diğeriyle konuşuyor diyelim. Sonra birisi otururken bir replik söyledi daha sonra ayağa kalktı. Bazen oyuncu gaza gelip tam kalkarken repliğini söylüyor. Ama kalkarken söylemeyince de karakter çok yapay bir şekilde ayağa kalkıp, bekleyip, repliğini söylemiş oluyor. Bunun önüne nasıl geçiyorsunuz? Karakterlerinizin otururken söylediği ve ayağa kalktıktan sonra söylediği replikler için ayrı dikkat sarfediyor musunuz? Anlatabildim mi bilmiyorum ama...
11. Kurguya başlamadan önce ham görüntüleri elerken tek tek açıp izliyor musunuz, yoksa daha hızlı bir yolu var mı bunun program yoluyla?
12. Görüntüleri, ses ile daha kolay eşlemek için klaket kullanıyorum. Daha sonra kullanıcağım görüntülerin tamamını Premiere Pro'dan bir sequence'ın içine atıyorum ve ses kuşağına sesleri atarak onları senkron hale getiriyorum. Bu biraz uğraştırıcı. Sizin yaptığınız daha kolay bir yol var mı?
13. Sahne geçişlerini seyirciye en az nasıl hissettirebilirim? Bir sahnenin son çekimiyle bir sonraki sahnenin ilk çekimiyle arasında nasıl bir bağ olmalı? Yaptığım sahne geçişleri biraz sert oluyor.
14. İç çekim ve dış çekimlerde ayrı ayrı dikkat etmem gereken önemli noktalar var mı? Mesela ses alırken dış çekimlerde kuş cıvıltalarından, araba seslerinden veya rüzgar seslerinden çekiniyorum. El oğlu nasıl yapıyor? Veya dışarıda diyalog yazmamaya mı çalışmalıyım?
Fikriniz olduğu konularda numaralandırarak cevaplarsanız sevinirim. Diğer arkadaşlara da yardımcı olmuş olursunuz.
2) Laptop'a veya monitöre bağlayabilirsiniz. Canon tarzı DSLR makinelerde mini hdmi to hdmi isimli çeviriciye ihtiyacınız olacak. İnternetten kolaylıkla bulup sipariş edebilirsiniz.
1. Ekip ve ekipman yetersizliğinden çoğu zaman ses ve görüntü estetiğine hakim olmak zor oluyor. Çekim esnasında sesi alan arkadaşıma güvenip kontrol etmemiştim fakat daha sonra kurguda seslerin çok yetersiz olduğunu anladım. Bunun için yönetmende de bir kulaklık olması gerekir mi? Eğer gerekiyorsa kablosuz kulaklığa mı ihtiyacımız var?
1- Bu konuda öncelikle sesi alan kişiye güvenebilmek lazım. Yönetmen her şeyi kontrol edip, her şeye yetişemez bence. Yine de ara sıra aynı kulaklıktan kontrol edilebilir veya mikser veya ses kartı üzerinden ikinci bir kablolu kulaklık kullanabilirsiniz. Kablosuzlar hakkında pek bilgim yok ancak bağlantı türlerinden dolayı çok kaliteli ses vermezler.
3. Sesi alırken yakın çekimlerdeki sesin düzeyi ve kalitesiyle genel plan çekimlerin kalitesi bir olmuyor. Bu da görüntüleri birleştirdiğimde seslerin orantısız çıkmasına neden oluyor. Siz bu sorunun önüne nasıl geçiyorsunuz?
3- Bu sorunu halletmek için bir miksajcıyla anlaşabilirsiniz. Kendiniz yaparken, önce ses seviyelerini eşitleyin. Bunu görsel olarak da yapabilirsiniz, ses dalgalarının yüksekliğine göre. Hatta aynı sahnede bile oyuncunun bir kelimeyi yüksek, diğerini çok daha alçak sesli telaffuz etmesini de böyle düzeltebilirsiniz. Bundan sonra arka plan seslerini eşitlemeniz gerekli. Ben aldığım işlerde hep iZotope RX programını kullanıyorum ama Adobe Audition da yeterince iyi sanıyorum. Önce dip sesleri temizleyeceksiniz veya belli bir seviyede tutacaksınız. Sonra diğer kayıtlara aynı dip sesi, aynı seviyede ekleyeceksiniz. Olmadı tamamen bu dip seslerden arındıracaksınız ama bu esnada insan seslerini elektronikleştirmeyecek kadar hassas çalışmanız gerekebilir. Eldeki kayıtlara göre yapılacaklar değişiklik gösterir. Mesela, patlayan sesler varsa onlara de-clipping işlemi yapmanız gerekli.
ses alırken dış çekimlerde kuş cıvıltalarından, araba seslerinden veya rüzgar seslerinden çekiniyorum. El oğlu nasıl yapıyor?
14- Rüzgar sesinden korunmak için mikrofona windshield (deadcat) takmanız yeterli olur. Trafik ve kuş sesleri size ortam sesi olarak fayda sağlamayacaksa ya çekim için sessiz olabilecek saatleri kollayacaksınız ya da dublaj yapacaksınız. 3-4 kuş veya korna sesi kayıtlardan temizlenebilir ama yoğun bir trafik varsa o kayıt düzeltilemez. Ancak dış gürültü bir nebze azaltılabilir.
Kralsınız... Diğer sorular için bilgisi olan yok mu?
Ben bu sorulara cevap verdiğim bir video yapmayı planlıyorum.
Biraz sürebilir, ama düşünüyorum gerçekten.
Ben bu sorulara cevap verdiğim bir video yapmayı planlıyorum.
Biraz sürebilir, ama düşünüyorum gerçekten.
Bu sorular bence film yapımı için en temel sorulardan. O yüzden yaparsan her için büyük katkı sağlamış olursunuz.
2- monitör var yok fark etmez. kamerayı kullanın kafasının üstünden ensesinden sırtından da olsa o ekrkana bakacaksın. ben bugüne kadar kameraya bakmanın çok zor ya da imkansız olduğunu hiç görmedim.amatörlüklerinden heyecanlarından kameraya bakmayı boşverip / unutup kollarını bağlayıp çıplak gözle ileyen çok arkadaşımı gördüm. çok defa uyardıysam da genelde tek plan için etkili oluyor bu uyarma. ne olursa olsun o ekrana bakmak zorundasın. hele ki kamera tripod üstündeyken, bu sadece mazaret.
3- yakın planda kaydedilen sesleri kullanabilrsin. yaka mikrofonu kullanabilirsin.
4- tek mekansa bir gün yeterli sanıyorum. sabahın köründe başlanıp gecenin köründe bitirmek şekliyle rahatça yeter.
5- istersen bütün oyunu oynatırsın, istersen belirli yerlerde keser parça parça oynatırsın. ben tüm oyunu oynamaları taraftarıyım. ama 15 dakikalık diyelim film, bunu baştan sona oynamaları için çok iyi prova süreci geçirmiş olmalılar. unutmalar, atlamalar, hangi cümleye hangi oyunu sergilediğini karıştırmalar gırla gider. 3'er dakikalık parçalara ayrılabilir mesela.
kameranın hangi açıda olacağı cümlenin, oyunculuğun hissiyle alakalı. iki oyuncunun da görünmesi gereken bir durum varsa, örneğin masada oturuyorlar biri öfkeyle kalkıyor diğeri korkarak geriye çekiliyor, ikisini de aynı anda görmek istiyorsan genele çıkarsın. karakterin duyduğunda yıkıldığı bi cümle söz konusudur yakın çekim yapar üst açıdan bakarsın gibi gibi. duyguya göre planlayıp seçeceksin.
6- nerede yayınlamak istediğine bağlı. internette yayınlanacaksa, festivallere gidecekse boşluk bırakabilirsin hoşuna gidiyorsa. ki bu aslında 2:35:1, 1:85:1, 1:77:1(16/9) aspect ratio yazıp araştırabilrsin.
çekim yaparken en başından bant attığında görüntüde çirkin kesilmeler oluşturmayacak şekilde çekmelisin. makinelerdeki kılavuz çizgilerinden yararlanabilirsin.
7- log,raw,prores meselesi. hepsine bakmalısın. forumda sayfalar dolusu bilgi var.
9- evet.
10- tam ayağa kalkarken genele kesersin.
devamlılık meselesine genel olarak şunu söyleyebilirim; bu konu küçük ekiplerin başının belası. en zoru bu oluyor. diğer açıları kaçış olarak kullanmak lazım.
11-çekim esnasında biri en içine sinen planların numarasını yazar, yanına tik atarsın. masa başında da ilk önce onlara bakarsın, sonra diğerlerine gerek kalırsa bi şey çıkar mı diye bakarsın. bunun için de devamlılık tutan birinin olması lazım.
12- plural eyes programına bakabilirsin.
13- yakın plan bir objeyi çekersin. sonra karakterleri geniş çekersin.
genel planla başlarsın.
karakteri takip eder onunla birlikte mekana girersin gibi gibi.
sitcomlarda bunun için kız kulesi'ni falan atıyorlardı bi ara.
direkt yakın plan karakterle başlarsan, mekan değişimini anlamak biraz sancılı olabilir.
14-rüzgarın durumuna göre, windshield, zeplin. kalabalık bi kafedeyse misal çekim ve kafeyi kapatıp içini figürasyonla dolduramayacak durumdaysak(ki bu yüksek olasılık =) ) yaka mikrofonu. yönel özellikleri itibariyle. yine dış ortamda kalabalık yerlerde yaka mikrofonu kullanmak iyi olur. shotgun'ı da yakada oluşabilecek sürtünme, cızırtıya karşı yedek olarak kullanmak. ha kim bulacak da yakanın kirasını ödeyecek orası ayrı.
bu cevapların çoğu için profesyonel şartlar ve buna bağlı olarak da bir miktar para gerekir. fakat film yapımı bir taviz sanatıdır ki film yapan insanlar, genelde nelerden taviz vereceklerini tecrübe edinerek öğrenir. bu yüzden düşük bütçeli yapımlar için bazı maddelerden taviz verilebileceğini unutmayın. örneğin 1. madde.
1- yönetmende kulaklık mutlaka olmalıdır. fakat seslerin yetersiz olup olmadığını kontrol etmek için değil, sahnenin duygusunu anlamakta "ses" etkeninden geri kalmamak için. emin olun kulaklıksız izlediğiniz oyunun bir sonraki tekrarını kulaklıkla izlediğiniz zaman, oyuncuların ufak tefek nefes alıp verişleri, repliği söyleyiş biçimleri, (söz gelimi) oturup kalkarken çıkarttıkları ses bile sahnenin duygusu için önem taşıdığını göreceksiniz. gel gelelim ki ben de sıfır bütçe işlerde kulaklık da olmayıversin diyorum, bu da bir taviz örneği 🙂
3- oyuncuların seslerini bir shotgun mikrofon yardımıyla, her sahnede olabildiğince aynı mesafeden alıp, mesafe tayinini miksaj sırasında yapmanız gerekir.
4- bu çok genel bir soru olmuş. 3 gün de sürebilir, 5 saat de, yarım saat de. bu sahnenin ve sizin birbirinizden ne istediğinize göre değişkenlik gösterir. ayrıca bunu planlamak yönetmenin değil, yardımcı yönetmenin görevidir.
5- sahnede çok spesifik bir durum yoksa devamlılıklı kurguda geniş plan genelde mekan tanımlamak için kullanılır. bu yüzden çok büyük ihtimalle planın ya başı, ya da sonu kullanılır. fakat yönetmen olarak temel düzeyde kurgu bilmeniz, size sahneden hangi anın gerekli olduğunu anlamak konusunda kolaylık sağlar.
7- cevabı kendiniz zaten vermişsiniz. elinize aldığınız görüntü olabildiğince ham olmalı ki masada istediğiniz yere kendiniz çekebilesiniz. bunun için raw çekim yapan kameraları tercih edebilirsiniz.
9- bunlara "insert (ara) plan" denir. çoğu zaman bir şeyi işaret etmek için kullanılsa da devamlılık için planlar arası geçişleri rahatlattığı da doğrudur.
10- tam anlamadım fakat sanırım oyunculukla alakalı bir problemden bahsediyorsunuz. bu bahsettiğiniz genelde oyunculuğu sırası geldiğinde ezberlediği replikleri söylemek sanan oyuncularda görülür. bu tarz arkadaşlarla çalışmamak daha hayırlıdır.
11- bunun önüne geçebilmek için sette bir kişinin "timecode" tutması gerekir ki bu önemsiz gibi dursa da ciddi bir iştir. bu kişi her oyunun kart ve klip numaralarını not alarak yanına yönetmenden aldığı dönütleri ve o sahnenin içeriğini de ekleyerek not etmelidir.
örnek: A001 - c001 geniş plan take 3 (seste problem var fakat oyun +)
12- eğer mikrofonu bir kayıt cihazına bağladıysanız, klaket kullandıysanız ve aynı zamanda kameranızda da programın referans alabileceği bir dahili mikrofon varsa bunu tek tuşla yapabileceğiniz programlar var. gugıldan bulabilirsiniz.
13- bunun cevabı "nasıl iyi bir film yaparım?" ile aynı malesef 🙂
14- dış çekimlerde, çekim yaptığınız ortamın doğal seslerini bir süre kaydedin. buna "ortam sesi" denir. kurguda bunu sahnenizin altına koyarsanız ses devamlılığını sağlamış olursunuz. ayrıca repliklerin üst üste gelmemesine özen gösterin. unutmayın, amacınız her bir repliği tek başına ve temiz bir şekilde kaydetmek. yoksa kurguda istediğiniz yerden kesip biçemezsiniz. oyuncunuz konuşurken arkadan geçen simitçinin de sesini kaydettiyseniz repliğin içinden o sesi söküp almanın malesef imkanı yok. bunun dışında tabi ki aşırı gürültülü ortamlarda çekim yapmamalısınız.
ek olarak bunların hepsini öğrenmeye çalışmak yerine, mümkün mertebe bilen birilerine ulaşıp, onlarla çalışmaya bakın. çünkü sinema kolektif bir iştir ve işi iyi yapabilmek için bir kişinin algısı mutlaka tek bir işte olmalıdır. hele de yönetmenin. emin olun bu daha kolay olacaktır. kolay gelsin.
Bazı sorularım anlaşılmamış ama kıyısından köşesinden ben cevaplarımı aldım. Ellerinize sağlık. 🙂