Bir acayip film daha....

Nasıl özetlesek ki? Dönüş'ü muhteşem bir film yapan şey nedir? Bu soru anlamsız değil çünkü Dönüş, şaşılacak derecede az malzemeli bir film. Kısa film gibi. Yani senaryosunun 40 sayfa olduğunu duysam hiç şaşırmam. Kurgusuna da aylar harcandığını hiç sanmıyorum. (Renk çalışmasına birşey demiyorum tabi)

Zaten ortada harika fotoğraflar dışında müthiş görsellik de yok aslında. Ama çok ama çok garip, küçücük bir hamleyle tüm filmi izlenir ve hayran olunur kılan bir senaryo hamlesi var. Katharsis dediğimiz özdeşleşme/hak verme/arınma, her ne derseniz onu, ret ederek hikaye anlatma var. Ama esas hamle: bunu "özdeşleşememe"yi, anlatımın bir parçası haline getirme var.

İzlemeyen son paragraf hariç okumasın. (Spoiler koyacaktım da yazının gerisi zor okunur olmasın istedim)

İki erkek kardeşin babaları, 12 yıl sonra eve döner. Ve baba ve oğullar birlikte, birkaç günlüğüne kampa giderler. Bu gezide oğullar ve baba arasında garip bir yakınlaşma/uzaklaşma dengesi oluşur.

İlginç bir hikaye, bu açık. Ama esas cesurca ve garip olan şu ki baba figürü film boyunca bir muamma olarak kalıyor. Çocukların büyük olanı babayla biraz yakınlaşıyor ama küçük olan babasına güvenmiyor hatta ondan nefret ediyor. "Babamız mı değil mi o bile belli değil!" diyor. 13-15 yaşlarındaki, fikirlerinde gayet yanılıyor olabilecek, bizim için gayet güvenilmez olabilecek iki anlatıcıdan bir hikaye izliyoruz ama hikayenin (daha doğrusu hikayenin ana motifi olan babanın) kim ve ne olduğunu bir türlü öğrenemiyoruz? Baba neden ailesini terk etmiş? Nasıl biri? Geçmişinde ne var?

BU belirsizlik tüm hikayeyi diken üstüne izlememize neden oluyor. Olan bitenin anlamını sorgulamaya çalışıyoruz ama leimizde yeterince veri yok. Ve ötesinde, küçük oğlan İvan, bizim merak ettiğimiz soruyu babasına soruyor ama bir cevap almıyor. Bu şekilde bizim aklımızdaki temel soruyu da dillendirmiş ama karşılığını alamamış oluyor. Tıpkı bizim gibi.

Ama o yolculuğa çıkmak zorunda. Yine tıpkı bizim gibi. Kıvranıyoruz onunla birlikte.

BU durumda bakışlarımızı babaya çeviriyruz. Çünkü olan biteni anlamlandırmanın ve babayı tanımanın tek yolu bu. Ama burada da garip mi garip, ketum, soğuk, düşünceli, içinde fırtınalar koptuğu belli olan, bu fırtınanınsa nereden geldiği belli olmayan bir baba figürü var. Şaşırtıcı derecede dengeli, nötr bir karakter. Yaptıkları, söyledkleri, tarzı, hareketleri, yaklaşımları kesinlikle net çıkarsamalara olanak verir özellikte değil. Yani bize yanlış gibi gelebilir ama " öyle biri olması onu kötü biri yapmaz" tarzında şeyler bunlar. Filmin sonunda çocukları öldürü organlarını Türkiye'ye satsa da şaşırmayız, ikisine de sarılıp salya sümük ağlayıp "sizden daha fazla sevdiğim hiçbirşey yok şu fani dünyada, affedin beni!" dese de.

Zaten sonlara doğru İvan'ın peşinden koşarken hali öyle kızgın, öfkeli vs. de değil. Birşey konuşmak, birşeyleri açığa çıkarmak istermiş gibi bir hali var. Ama alamıyoruz neticede onları.

Ve tüm olan bitenin simgesel anlamları anlatılamaz derecede derin.... Çocukların batan sandala doğru seslenişleri ve koşuşları nereden bakarsanız bakın unutulmazlar arasına girecek seviyede etkileyici!

Neyse.... Uzatmayayım.... Çok iyi bir film arkadaşlar. Soğuk, mesafeli ama çok etkileyici. Ve gerçekten birçok açıdan benzersiz bir iş.