1. Dünya savaşıyla birlikte Avrupadaki sinema üretimi büyük darbe yemişti ve Hollywood neredeyse tüm dünya sinemalarına hakim olmuştu. Zamanının en büyük yıldızlarından biri gayet iyi tanıdığımız Charles Chaplin'di zaten.

Ama tüm övgüler ona gitmiyordu elbet, tek başına değildi bu arenada. Hala ve hala hem yönetmenlik ve oyunculuk becerisiyle hem de işlediği konuların önemi ve güçlü içeriğiyle Chaplin'le karşılaştırılan, boy ölçüştürülen ve kimine göre daha değerli görülen sanatçı Buster Keaton'dır. Ve The General'de onun neredeyse tüm sanatçılığını sergilediği filmidir.

İnsan bu dehaya gerçekten şaşırıyor arkadaşlar. Tabii ki günümüz sinema anlayışına, yönetmenlik sanatının ulaştığı noktaya göre çok çok karikatür, küçük, aciz gibi görünen filmler bu yılların filmleri. Ama inanın ki The General, hayatınızda 100 film izlediyseniz, en az 50 tanesinin öncüsü olabilecek bir film. Baştan sona, bir şeyi yoktan var etme, var olmayan bir şeyi var etme, herifi sinemanın tanrısı yapmaya kadar gidebilen bir iş bu.

Bugün için tabii ki çok basit, çok alışılmış bir hikaye mutlaka. Ama yıl 1926 olunca, esas bizim izlediklerimiz, övdüklerimiz alışılmış, The General ise gerçek bir sanat eseri oluyor.

Hikayeden anlayabileceğiniz gibi gerek tematik içerik olarak, gerek senaryo tekniği olarak, gerek aksiyon/macera olarak, karakter galerisi olarak, izleyiciyle kurulan ilişki olarak, tür filmi ve yapısı olarak, komedi anlayışı olarak…. Daha sayısız açıdan bakıldığında da rahatça anlaşılır ki The General, günümüz sinemasının temellerinin hemen hepsini tek bir filmde atmayı başarmış (yıl 1926) eşine az rastlanır derecede önemli bir film.

Ve ilginç birkaç not: Bu film, henüz tür filmi olgusunun tam olarak oturmadığı bir dönemde yapılmış ama inanılmaz bir tür kırması. Komedi, dram, savaş, aşk, aksiyon…. Gerçekten çok sağlam bir hikaye bu. Ve şaşırtıcı olan esas şey, film aslında bayağı da bir aksiyon içeriyor. Gayet uzun, heyecanlı tren kovalamacası sahneleri var. Yine, küçükçe bir köprü üzerinde çıkarılan bir yangın ve köprünün çöküşü ve trenin nehre düşüşü falan yapılmış, çekilmiş. O yıllar için gerçekten çok sarsıcı bir olay bu. Ve tren kovalamaca sekanslarındaki yönetmenlik, kamera konumlandırmaları falan çok çok iyi. Günümüz için bile gayet başarılı bir teknik beceri söz konusu. “Bu herif kamerayı nereye koymuş da bu çekimi yapmış lan?” dediğim anlar oldu örneğin.

Ve son olarak Keaton’la Chaplin’in karşılaştırılmaları üzerine de en azından ikisinin de izleyebildiğim birkaç filmleri üzerinden (ikisinin de çok fazla filmi var, hepsini görmüş olmak olanaksız tabii ki) şunu söyleyeyim. Keaton’la Chaplin en başta yüz olarak, oyunculuk tarzı olarak ve aslında yönetmenlik ve genel olarak sinemacılık olarak da biraz farklı sanatçılar. Chaplin sevimliliğiyle, abartılı olabilen ve kendisine çok yakışan oyunculuklarıyla, karakter odaklı hikayeleri ve yönetmenliğiyle, Keaton ise donuk suratı, sempatik ya da sevimli olmayla işi olmayan görünüş ve karakterleri, abartısız çok sakin oyunculuğu, karakter ve duygu odaklıdan çok durum ve eylem odaklı yönetmenlik ve sinema anlayışıyla öne çıkıyor.

Bana göre rakip da karşılaştırılacak isimler olmaktan çok ürettikleri dönemin farklı ama çok önemli boşluklarını dolduran, o yılları birlikte değerli kılan isimler ikisi de. (Ne şiş yansın ne kebap oldu bu da. 🙂 Ama gerçekten durum bu bence)

Mutlaka izleyiniz arkadaşlar. Artık yaşlınıza göre son 5-10-20 yılda izlediğiniz filmleri şöyle kabaca bir gözden geçirin, aklınızda/zihninizde ne kalmış bir düşünün. Sonra bu filmi izleyin ve ikisini karşılaştırın. Muhtemelen karşılaştıracak bir şey bulamayacaksınız çünkü ikisi aynı şey olacak.