Sesin doğruluğu konusunda belirlenmiş uluslararası standartlar her zaman kurtarıcıdır. Genellikle post prodüksiyon ses miksajı sırasında çözüyoruz ben şu ana kadar pek az set sesçisi arkadaşımda teknik bilgilere dayalı flat kayıt gördüm. Her zaman en başta iyi kaydedilmelidir derlerdi şimdi iyi anlıyorum eziyet olabiliyor tüm süreç için. Hele ki haftalık 140 bazen 150 dakıkalık bölümler var ise. Ortamın ihtiyacına, oyuncunun tonuna, şiddetine mesafe vb sinyali etkileyecek değişkenlere göre problemler belirlenip çözüme ulaştırılır. Eğer bir kavga sahnesi ve yakın plandan bir oyun var ise bu harala güreleyi düşük konuşma tonunu kaydettiğimiz gelen sinyal şiddet ayarı ile kaydedersek hele ki boom da kaynaga yakınsa sinyal patlayacaktır. Genellikle duyumumuza güvenerek fakat kulak alışmasının önüne geçmek için metremize göz atarak kaydetmek yararlı olacaktır. İlk kayıt aşamasında kompres uygulamasını olabildiğince az kullanmaktan yanayım. Birkaç bölümden sonra veya tek seferlik bir iş ise üzerinde durulmuş bir sound check aşamasıyla temel problemlere yönelik parametreler setup haline getirilebilir fakat post aşaması için dinamik alana ihtiyacımız var. Eğer sinyal flat yani temiz (dinamiklerini koruyan doğala en yakın ve sinyalin en az kayıpla işlenmiş hali) geldiyse post aşamasında bu bahsettiğim standartlara geçiş yapabiliriz. Biz pro tools kullanıyoruz wlm plus adında bir metremiz var. Diziler için peak noktasını diyalog da - 3db ye e sabitliyoruz genel olarak ama her zaman net kalacak diye bir kaide yok bagırmalı cagırmalı bir sahne var ise diyalog biraz oynayabilir bunda bir sakınca yok oyun şiddeti bu. Çatlama var ise özellikle boom yaka gidiliyorsa yakayı mute lar boom dan o çatlamayı gain staging ile alır yolumuza devam ederiz. Daha içine girersek bir dünya problem ve çözüm var ben de gaza geldim her şeyi kusasım var ama iyice karışır konu 🙂 Soruya temel yanıtım kaydettiğin sesin natürelliğine en yakın; tonal olarak, şiddet oranıyla vs. Bir taraftan da sonraki süreci düşünerek mikrofonunun da örnekleme kabiliyetini bilerek, ilettiği standardı bilerek parametrelerinde değişiklik yapman ve - 0 db peak noktası olarak belirleyerek ilerleyebilirsin. İhtiyaca göre kompres uygulayabilirsin ama her uygulama sinyalde değişiklik demektir bence problemi olabildiğince analog çözmek her zaman daha iyidir. Yardımcı olabildiysem ne mutlu. 🙂

Ben hoşgeldin demek istiyorum lapacı. Sesle ilgili insan bulabilmek zor buralarda. Spidervis var büyük şansımız, sen de gelir ve bilgi ve deneyimlerini paylaşırsan çok iyi olur bizim için.

Ben hoşgeldin demek istiyorum lapacı. Sesle ilgili insan bulabilmek zor buralarda. Spidervis var büyük şansımız, sen de gelir ve bilgi ve deneyimlerini paylaşırsan çok iyi olur bizim için.
+ 1

Hosgeldin 🙂

Başlıktaki yazılanların çoğunluğunun doğru olmasının yanında sadece peak levele değinilmiş.

Peak level tüm ses dosyasının en yüksek seviyeye vurduğu andaki yüksekliği desibel cinsinden ifade eder. Daha açık olmak gerekirse, örneğin peak level'i -1db olan bir ses dosyasının (ki bu örnekte bu filmimizin sesi oluyor) hiçbir şekilde 0 db üzerine çıkmadığını ve overloud dediğimiz bozulma yaşanabilecek bölüme geçmediğini görüyoruz.

Ancak dikkat edilmesi gereken bir diğer önemli husus da dBLUFS denilen değer. Özellikle videolarının çoğunun streaming denen sistem ile bir yerlere yükendiğini düşünürsek. dBLUFS'in açılımı dB Loudness Unit Full Scale'dir. Yani sesin aktığı süre içerisindeki ortamalasını verir. Bir çok video sağlayıcı site ve platformun da kabul ettiği nominal değer farklıdır. Mesela Youtube -13 dBLUFS ve -0.5 dB peak level kabul ediyor. Bunun yanında Netflix ise -27 dBLUFS ve -2 dB peak level kabul ediyor. Bu yazdığım seviyeler 2.0 stereo için geçerli seviyeler. Surround mix yapıldığında ön, arka ve center hoparlörler için ayrı değerler söz konusu.

Peki bu değerlere uyulmadığında ne olur?

Öncelikle peak leveli geçerseniz olacak olan şey şudur; yayıncı otomatik bir limit koyar. Peak levelin miks finali esnasında 0 dB'yi geçmesi distort olmasına sebep olacağı için ses kalitesi anlamında kötü bir durumdur. Yayıncı -2 dB kabul ederken bizim -0.1 db peak seviyemiz olması da doğal bir compress işlemi yapacak, -0.1 dB olan seviyemiz otomatik olarak -2 dB'ye çekilecek, diyelim o peak anından bir sonra -5 dB'lik önemli bir ses geliyorsa bu sesle arasındaki farkı düşürecek, haliyle yapmak istediğimiz ses miksajına etki etmiş olacaktır. Daha açıklayıcı olması açısından şöyle örneklendirirsek, videodaki en yüksek ses bir silah patlaması olsun. Hemen akabinde de o silah patlaması sesinin etkisiyle oyuncu elinden bardak düşürüyor olsun. Filmde yaratmak istediğimiz drama açısından silah sesiyle bardak kırılma sesinin arasında 5 dB olmasını istiyorsak, silah 0 dB barda da -5 dB ise, bu miksi netflixe yolladığımızda artık silah -2 dB olacak, bardak yine 5 dB kalacak. Bu 2 dB'lik değişim akıp giden film içinde ne kadar etkili olur, ne kadar miksimiz mahvoldu diye düşünürüz o ayrı bir tartışma konusu lakin yeri geldiğinde 5 saniyesinin miksi için saatler harcadığımız bir çalışmaya dışardan müdahale olmasını istemeyiz değil mi?

dBLUFS tutmazsa o çok daha büyük bir senaryo.

Yayıncı -17 dbLUFS istiyorken bizim -9 dbLUFS seviyemiz varsa otomatik bir compress işlemiyle sesler genel olarak düşülüyor. Bu da yaptığımız ses dengelerine olumsuz etki edebilir. Yaptığımız seviyedeki mikste duyabildiğimiz düşük seviye sesler daha duyulmaz olabilir, ya da tam tersi şekilde yayıncı sesimizi yükseltirse bu sefer istenmeyen patlamalar hatta peak level'in üzerine çıkmalar yaşayabiliriz.

Ne yapmak lazım?

dbLUFS ölçen yazılımlar var. Ses tasarımını bitirdikten sonra sesi oraya sokup durumu görmek lazım. Hatta tasarıma başladıktan bir süre sonra bakarak yakınlarda seyredip seyretmediğimizi analiz edip ona göre çalışmaya başladığımız seviyelerde mi devam etmeliyiz, yoksa değişimlere mi gitmeliyiz bunu düşünmek gerekiyor. Bunun yanında ses tasarımında bir DAW yani digital audio workstation ile çalışmak kanallara alt gruplar yaparak foleylerin bir kanala, diyalogların bir kanala, müziklerin bir kanala, ortam seslerinin bir kanala toparlanmasına olanak sağlar. Bu durumda final miksi kısıp açmak gerektiğinde dümdüz sesi kısıp açmak yerine bu alt gruplara gerekirse farklı seviyelerde müdahalelerde bulunarak istenen ortalamak dB'yi bulmak mümkün.

Anlaşılacağı üzre göndereceğimiz yayıncıya göre farklı seviyelerde export dosyalar almak ve filmle birleştirmek gerekiyor. Ama ortada bir talep ya da nerede oynatılacağına dair bir belirti yoksa youtube'u referans almak mantıklı olacaktır.

Bunlar işin miksaj yani post prodüksiyon kısmı. Bunun kaliteli olabilmesi de iyi kayıttan geçiyor. İyi kayıt da doğru mikrofon seviyeleri, iyi kayıt açıları ve iyi ekipmana bağlı...

Sen kulağına güven kısmı işin sadece tasarımında. Total sesin içindeki ögelerin panaroma olarak nereye, hangi seviyelerde, hangi efektlerle yerleştirileceğine karar verirken. Ses ile algıyı yaratırken kulaklarına güvenmelisin. Çünkü bazı nominal değerlerle ulaşmadığında yaptığın sese dışardan müdahale olması kaçınılmaz...

Şu başlıkta dbLUFS meselesi ile ilgili spidervis'in açtığı bir konuya ben de şöyle bilgiler eklemişim zamanında:

http://filmfabrikasi.com/forum/viewtopic.php?f=82&t=20622