'Sinemada sarsinti cok zengin bir malzeme.
Cortez arkadasin da dedigi gibi bir savas sahnesinde ordaki aksiyonu ve gurultuyu ve belki de sarsintiyi vermenin en iyi yolu kamerayi ozellikle sallamak.
Benzer sekilde bir deprem sahnesi bir patlama sahnesi ya da birinin digerini kovalamacasi sahnesi olsun hep fiziksel bir sallama olan sahnelerde kamera sarsintisi da beraberinde gelen bir olgu.
Lakin sarsintinin amaci illa ordaki fiziksel hareketliligi vermek degildir. Sarsintinin gerekliligi icin aslinda Cortez'in dedigi "normal hayatta insanlar aslinda olaylari izlerken pek de yerlerinde sallanmazlar. O yuzden kamera sarsintisi da referans cercevesinin hareketsiz kalacagi durumlarda gerceklesmemelidir" yaklasimi biraz eksik bir tanimlama olabiliyor.
Lakin sarsinti olayi izleyen kisi sabit olarak da izlese gordugu olaylarla alakali olarak da gerekli olabilir. Boks maclari iceren filmlerde ya da bir kavga iceren durumlarda sarsinti kullanilir. Tartisma iceren ve ortamda gerilimler olan sahnelerde de sarsinti ise yarar. Yani tanklar ve patlamalar ile kisitli degildir sarsinti dunyasi. Ortamda gerilim varsa da sarsinti kullanilir. Sarsinti ayrica bir bilincaltindan rahatsiz etme araci olarak caktirmadan kullanilabilecek inanilmaz gizli bir silahtir. Izleyicinin bir turlu rahat oturamamasini saglayacak devamli bir seylerin aksiyonda oldugu ve devamli yeni olaylara gebe olundugunu gosterecek mukemmel bir arac bu sarsinti olayi. Siddeti suresi iyi ayarlanirsa filmin kalitesine kalite katan bir olay.
24 isimli dizi (iki serisini de DVD olarak aldigim ve yakinen defalarca izledigim ve cekim formati olarak saygi duyup taktir ettigim bir dizi) sarsintiyi normal diyaloglarda da kullanabilecegimizi ve aslinda ne kadar ise yarar bir his verdiklerini cok iyi bir ornegi.

Lakin amatorlerin elinde patlamaya hazir bir bomba "amaaan her sarsinti sarsintidir ha oyle ha boyle" diye yaklasildiginda uzucu sonuclar veren bir durum..
O yuzden deneyin ama abartmayin. Sarsintiyi istemediginiz surece olmamasini dikkat edin. Bol bol ornekler izleyerek bu yeni yeni populer olan ve anlatima guc kazandiran olguyu kavrayin derim ben.

Sarsintiyi onlemek icin amator adam tripod kullanmamalidir.
Neden?
Simdi profosyonel filmlerin DVD'lerinde cikan kamera arkasi belgesellerini izlemissinizdir. Orda yonetmen bir sahnenin cekiminden once eline bir lens alir. Bu lens bir kameraya bagli degildir daha cok korsan durbunune benzer. Bu lens ile yonetmen saga sola kosar ve degisik acilar dener. uygun kamera hareketlerini kendini kamera yerine koyarak dener ve hikayeyi iyi anlatmayi saglayacak bir kac kamera acisi tespit eder. Bu asamayi o elindeki ufak durbun gibi aletle yapar cunku kocaman 35mmlik film kamerasini omuzlanip saga sola kosup ordan bakma sansi yoktur. Bu durbunden baktiginda 2 boyutlu olarak (yani sinema perdesinde oldugu gibi) filmi gorme sansi olur. Cerceveye neyin sigip sigmayacagini anlama sansi olur. Guzel etkileyici kamera acilari bulma sansi olur.

Sonra yonetmen bu begendigi acilari gider kameramana ve ekibe anlatir. ekip de gerekiyosa rayini kurar gerekiyosa steadycam sistemi ile gerekiyosa da tripod ile sabit sekilde cekmini tam yonetmenin dedigi acilardan yapar. Kimi zaman 3-5 cm yuksekligin farkettigi ya da 2-3 adim yakinligi farkettigi durumlar olur. Iyi goruntu olayi bazen inceliklere bagli olabilir.
Peki bunu aliskanlik haline getirmemis kamerayi tanidigi gun tripodu tanimis ve kamerayla tripodu yapisik sanan amator ne yapar?

Once cekimi yapacagi odanin ortasinda ya artik tahmini gozune kestirdigi ve
"burdan iyi alir herseyi" dedigi yere tripodu kurar. Bir de genelde nedense tripodun bacaklarini full acar ki hani ne biliim mantigi yok ama acaba "daha saglam olsun bu" ya da "herkes tripodun ne kadar yuksek oldugunu gorsun" mu ister bilemiyorum. Sonra tripodun ustune kamerasini kurar. O tutma yerinden tripodu saga sola cevirir. Bir guzel istegi kamera acisini "O NOKTADAN" secer ve dugun ya da sunnet kamerasinda cekiliyomus gibi bir goruntude cekimini yapar. Bu tarz orneklerin sayisi sonsuzdur. Bir cok internetten indirip izledigim ve Turkiye'de festivallerde gosterim hakki kazanmis amator ogrenci yapimi filmler bu uzucu ve "tripod maduru" sahnelere sahiptir.
Ha ikinci bir aci cekilecekse kamera aynen bir blok halinde tripod ile diger noktaya tasinir ve tahmini ikinci ayar yapilir. Tripodun alttaki o vida sikistirilir ve kamera bir guzel "oynamayacak sekilde" sabitlenir guzel guzel ceklir.
Bu yanlistir. bu gunahtir.
O amator gencin eline kamerayi veren buyuk sevap yapmistir ama tripodu veren cehennemde yanacaktir.
Amator gencimiz elinde kamerasi ozgurce saga sola kossa bir suru acidan sahneyi denese ve bir aci bulsa.. O aci ile yetinmeyip ustune 2-3 guzel aci daha bulsa. Hikayeyi anlatacak film gibi ve kaliteli acilari cok guzel bir sekilde not edip ondan sonra tripodu altina kursa ne guzel degil mi?
Ama bu aliskanligi edinmemis biri tripodu gordugu anda "allah tripod! kamerayi takin ustune cabuk!" seklinde bir reflekse burunuyor. Malesef bunu gordum ve yasadim ve orneklerini cok fazlaca izledim. Herkes ilk cekimlerini tripodsuz denemeli ve kameranin hafifliginde usenmeden sagdan soldan asagidan yukardan bikmadan usanmadan acilari bakmali ve iyisinden tazesinden acilarini belirlemeden o tripod denen yaraticilik katili alete kamerasini baglamamali. Cekim biter bitmez de sokmeli kamerayi ondan.

Yani bunun ana kurali nedir desek aslinda soyle bisey cikabilir.

tripodu koyup kamerayi ustune takma,
Kamerayi koyup tripodu altina tak!

Bu kutsal kurali benimseyen ve tripodun bir kolaylik degil akillica kullanilmasi gerektigi gercegini benimsemis amatorler elbette sarsinti denen canavardan kendini boylece korumalidir. Ama ben 37 klip ve kisa filmin ardindan ve 2 uzun 60 dakikalik filmin ardindan bir kere bile tripoda elimi surmeden buraya geldiysem belki tripod bagimlilarinin bir kere daha dusunme zamani gelmistir.

5-1 filmini izleyip kamera ile yurumedigim sabit durdugum cekimleri gorup "bunlari da mi elde cektin nasil ya?" diyen film severler azimsanmayacak kadar azdir.

Benim tavsiyem NO tripod! Herkes ilk cekimlerini sarsinti olmasi ihtimaline ragmen elde ve ozgurce ve sinirsizca cekmeli. Garantici ve "aman aman sarsinti neyime gerek film cekiyom ben duzgun olsun" diye dusunen ve tripoda saldiran esas buyuk cevherinden oluyor haberi ola... Acik goruslu ve deneysel olmak gerek. Bunlari saglayana kadar ve beynini iyi kamera acisi nasil olmali iyi kamera hareketi nasil olmali? seklinde terbiye edene kadar yardimi baska aletlerden ummamak gerek.

Ne yaparsin? Oturursun ya da duvara yaslanirsin ya da dizlerinin ustune cokersin ve inan bana kendini guzelce sabitlersen ve koluna eline hafif hakim olursan tripodu aratmayacak sakin cekimlere daha onemlisi hizli ve zengin bir filme ulasirsin... Tabi o kucuk kameralar ile degil..

Kameraya agirlik bagladim halen sallaniyor demistin. Lakin yapman gereken kameraya agirligi sabitlemek. oyle bir sabitleme ki agirlik ve kamera birbirinden asla ayrilmayacak ve aralarinda inanilmaz kuvvetli bir bag olacak. Oyle bantla tutusturmaktan bahsetmiyorum. Ya da eline bir torba kitap alip elini agirlastirip kamerayi o elinde tasimaktan bahsetmiyorum Bunlar yalnis hesap. Hepsi carsidan dondu ben bizzat denedim. Yapman gereken kameranin altindaki 6mmlik vida girisine (tripoda baglamak icin kullandigin vida girisi) bir vida ile buyukce 3-4 kiloluk bir tahta sabitlemek. Bu tahta uzunca olsa ve senin omzuna da otursa cikacak sonuc seni fazlasi ile sasirtacaktir.
Ilerde bunu bizzat kardesimin kamerasinda (sony trv22 cok cok kucuk bi kamera sarsintisi bol) deneyecegim ve sonuclari size iletecegim.