Bir andan tiksindim kendimden aslında.... 🙂
Sanki böyle Atilla Dorsay ya da Uygar Şirin gibi devasa bir "filmler üzerine yazma" kariyerine sahipmişim de artık bu işin felsefesini, hissiyatını incelemeye hakkım olmuş hatta bunlar üzerine ahkam kesmem normalmiş gibi bir tablo çıktı ortaya. Ama aslında tabii ki alakası bile yok, sadece üzerine birşeyler karalamaya ihtiyaç duyduğum bu konu gerçekten filmler üzerine yazmanın en zor tarafını teşkil ediyor benim için. Ve bu durumun, birer sinemasever olarak da hepimizi etkilediği kanısındayım. Hatta zamanında bu konuşulmuştu bile forum sayfalarında.

Esas konuya geçmeden önce biraz yolunu yapayım izninizle:

Gerçek bir sinemaseversen (kimine göre de bir "sinefil"sen) hemen her türlü filme, akıma, türe/alttüre ilgi duyarsın. Favorilerin olabilir, eğilimlerin olabilir ama neticede sinema kendi başına bir sanattır ve sinemanın diliyle iletişim kurmak sinemacı kadar sinemaseverin de ihtiyaç duyduğu birşeydir. Biri iki saat laf anlatsa onu dinlemeyiz biz sinemaseverler belki. Ama hayatımızda sayısız 2 saatlik film izlemişizdir.

Hele hele bir sinema yazarı tarafınız var ise.... Sitemiz üyelerinin birçoğu zaman zaman gayet bir sinema yazarı olduklarını gösteren metinlere imza atıyorlar burada, rahatça görüyoruz. Ben de, amatörce de olsa birşeyler karalıyorum sürekli. Bu da hastalık. arkadaşlardan biri gayet bayağı "abi manyak mısın sen? Kısacık bir kısaya bu kadar yazmaya ne gerek var?" gibi birşeyler söylemişti. Bu açıklanır birşey değil ki. Yazıyorum işte.

Peki bir sinema yazarı olarak tür/alttür, akım, eğilim, üslup vs. ayırma lüksümüz var mı? "Ben sadece formalist sinemadan anlarım, onun üzerine yazarım!" Var mı böyle birşey? Yok. "Ben minimalizme hastayım. Geri kalan sinema beni ırgalamaz!" Var mı böyle bir lüks? Yok. Sinema yazarı mısın? Çok afedersin eşek gibi bileceksin tüm akım, eğilim, üslup, dönem vs'yi. Sevme, tiksin istersen. Bileceksin. Belki kişi kendine tek bir opsiyon sunabilir fikri de yanlış olmayabilir. (Ben bunu hakkımı "şiddet ve pornografisi" üzerine kullanıyorum. Pasolini izlemedim hiç, izlemeyeceğim de örneğin. Şiddeti işleyen, resmeden, masaya yatırırken hoyrat olan hiçbir görsel malzeme benim menzilimde değil) Bir istisna olaraktan. Ama sevmek gerekmiyor, ilgi duymak gerekmiyor. Romentik komedilere delice ilgi duyup başka hiçbir türe ilgi duymayan kişi bir sinemasever olarak isimlendirilemeyecek ise belirli bir akımı, dönemi, tarzı iyi bilen de sinema yazarı olarak anılamaz.

Buradan hareketle her sinema yazarı, her türlü film üzerine inceleme, eleştiri yazabilir. Yazabilmelidir. Gelelim başlığımızın kast ettiği şeye: Ya sinema yazarının izlediği film, hiç ama hiçbir açıdan "onu ilgilendiren birşey anlatmıyor ise?"

Aslında bu, içinde çelişki barındıran bir söylem. Sinema yazarı için hiçbir sinema ürününün kendisi ya da içerdikleri, sinema yazarının menzili dışında olamaz. Ama bu da ayrı bir sorun. Çünkü sinema, insanların dünyaya baktığı bir pencere ise, pencerenin camının, çerçeversinin şekliyle, biçimiyle, kalitesiyle istediğin kadar ilgilen o pencere biryere açılmaktadır. Ve o açılan yerle muhatapsındır. Pencere tasarımcısı, çerçeve imalatçısı, pencere fabrikası kalite kontrol departmanı şefi olman, pencerenin açıldığı yerde olanlarla muhattap olmaman lüksünü sağlamaz sana. Aksiyon görselliği ile porno izlersen heyecan yapmaz tahrik olursun. KOrku görselliğiyle komedi izlersen korkmaz gülersin. Kapkaranlık bir aşk filmi izlersen de en fazla "bu neden karanlık yahu?" der anlam veremezsin görsel dokuya. İçini karamsarlık sarmaz, konu yine aşktır. Karanlık Se7en'da yerindedir. Heyecan Face Off'ta. Tahrik edicilik Emmanuelle'de.

Her sinema ilgilenicisi, sinema penceresinden biryere bakıyordur. Yağmur yapıyorsa, soğuk geliyorse pencereyi kapatıp izlemeye devam etmek ister. Bahar havası geliyor ise açıp. Gelen havaya göre pencereyi kullanmak ister. O pencere kendine hizmet etmiyor, sizin dışarıyı güvenli ve konforlu biçimde izlemenize olanak veriyordur.

Türkçesi: İstediğiniz kadar sinema yazarı eleştirmen olun aynı zamanda bir sinemaseversiniz. Ve dramatik sanatlara ilgi duyan bir günümüz insanısınız. (İstediğiniz kadar entel dantel olun, o entelliğiniz bir yanınızdakinin sizin kadar birikimli olmaması ile ilgili. Sizin filmle bağınızla ilgili değil) Duygularınız, kişiliğiniz, anlıarınız, fikirleriniz var. Ve bunların inşa ettği bir bireysiniz. Ve bir insan olarak zerre umrunuzda olmayan birşey anlatan film de bir sinemasever ya da sinema yazarı olarak umrunuzda olmuyor. Ama bu sefer de gönül koyduğunuz bir şeye ihanet.... demesek de...... "sırt dönmüş" gibi oluyorsunuz. Beceremese de, "görüntüyle birşeyler anlatmak isteyen herkes" sizin menzilinizde. Eğer öyle değilse "sinema yazarıyım" demeyeceksin. (Birikim ve ulaşılan mertebe olarak değil, amaç ve niyet olarak) Senin sevdiğini anlatanı ya da seninle dilayog kurabileni izleyip aksi durumdakini umursamamak olmaz.

İşte bu durum da biraz sizi "her b.ka maydanoz kişi" yapıyor. Yani sinema herşeyi anlatıyor ise, sinemanın anlattığı herşeyle de ilgilenme zorunluluğu. BAkın pencerenin biçimi, kalitesi falan değil. Herhangi bir sinemasal öge değil. Sinemaya malzeme olan herşeye ilgi duyma zorunluluğu. HErşey sinemaya malzeme oluyor ise de ortaya çıkan durum: Sinema yazarı herşeye ilgi duyan kişidir!

Çok afedersiniz ama: Yuh ve çüş! Bunu kime diyorum bilmiyorum? Herhalde kendime. Sadece konu üzerine zihin jimnastiği yapıyordum ki bu noktaya, kabul etmemin çok zor olduğu bir noktaya vardım. Ve gerçek bir şaşkınlık içerisindeyim. Biryerlerde yanılıyor olmalıyım, lüften bana bunu gösterin. Çünkü bu durum/çelişki/rahatsızlık/sonuç beni cidden rahatsız ediyor.

Her tür sinemayla muhattap olma zorunluluğu, sinemanın anlattığı herşeyle muhattap olmayı gerektirmektedir. Bu da zaten neredeyse var olan herşeydir!
Bu doğru mu gerçekten?